De begrippen "alternatief" en "natuurlijk" worden vaak door elkaar gehaald. De naam "PaardNatuurlijk" waarin het woordje "natuurlijk" een prominente plaats inneemt zal dan wel betekenen dat PaardNatuurlijk alternatieve geneeswijzen hoog in het vaandel heeft staan, zo denken velen. Maar toch hebben wij ernstige bedenkingen tegen de wildgroei aan alternatieve geneeswijzen. Waarom dat zo is leggen we graag even uit.
De naam "Paard Natuurlijk"
Alweer zo'n twintig jaar geleden zagen we in dat veel van de gezondheidsproblemen bij paarden zouden verdwijnen als je de paarden zou houden en verzorgen op een manier die beter overeenstemt met de natuurlijke omstandigheden waarin het paard oorspronkelijk leeft.
Dat nabootsen van de natuurlijke omstandigheden houdt in:
- Veel bewegingsvrijheid, dus niet meer opsluiten in een stal.
- Voeding die overeenkomt met wat het dier van nature eet, dus geen bakken met granen.
- Terughoudendheid met "verzorgingen" die in de natuur onbekend zijn, zoals scheren, opleggen van dekens, etc.
- Geen ijzerwerken onder de voeten timmeren, want daar is het dier totaal niet op geëvolueerd.
Zaken als homeopathie hebben niets met het nabootsen van natuurlijke omstandigheden te maken. Tijdens de evolutie van het paard bestond Hahnemann nog niet, laat staan Dr. Vogel. Homeopathie en andere relatief moderne "uitvindingen" vallen onder de noemer "alternatief" maar niet automatisch onder "natuurlijk", en worden dan ook niet automatisch toegejuicht door Paard Natuurlijk.
Open voor nieuwe inzichten
Natuurlijk staat Paard Natuurlijk open voor nieuwe inzichten. Anders zouden we nooit op het idee zijn gekomen paarden op een andere manier te houden, verzorgen en te rijden! Maar nieuwe inzichten moeten wel aan een aantal voorwaarden voldoen, voorwaarden die eigenlijk onder "gezond verstand" vallen.
"Traditioneel" en "Oude wijsheden"
Op een of andere manier heerst er bij velen het gevoel dat "traditioneel" en "oud" een meerwaarde bezitten. Zo zijn er veel "oma recepten", "oude overleveringen", etc. Een soort zucht naar vroeger. Vroeger hadden we vaker een witte kerst en voor de invoering van de Euro was ook alles goedkoper, dat soort gedachten. Maar als we er objectief naar kijken dan hebben die "oude wijsheden" jammerlijk de plank misgeslagen.
Tot nog maar kort geleden was het normaal om veel kinderen te hebben. Dat was nodig omdat veel kinderen nooit het stadium van volwassenheid bereikten. Simpele zaken zoals een blindedarmontsteking hadden een jammerlijke dood ten gevolg, alle kruidenwijsheid ten spijt. Vaccinaties bestonden nog niet en talloze besmettelijke ziektes eisten grote aantallen slachtoffers. Wie schrikt van het Corona-virus moet maar bedenken dat nog niet zo lang geleden er ziektes waren zoals de Pest, waarbij gewoon de helft van alle besmette personen omkwam, en daarbovenop kwamen dan nog de "normale" ziektes zoals de mazelen, bof, rode hond, etc. waar alle kruidenmengsels, wichelroedes, etc. ook al niet tegen hielpen.
Wetenschap
Na eeuwenlange stilstand kwamen de grote doorbraken pas na het ontstaan van de wetenschap. Velen verfoeilijken dat woord, maar wat houdt wetenschap nou eigenlijk in?
Bewijzen
In plaats van het vasthouden aan aannames moest ineens alles bewezen worden. Dat klinkt bij velen wat flauw, maar het had grote en vaak verrassende gevolgen. Zo bleek dat je stoffen niet eindeloos in twee helften kunt blijven delen maar dat er een moment komt waarbij de stof niet meer verder deelbaar is. Andere simpele aannames, zoals dat zwaardere dingen een hogere snelheid halen tijdens het vallen, bleken ook gewoonweg niet te kloppen. Door eeuwenoude "wijsheden" onderuit te halen kwamen er nieuwe inzichten te voorschijn die ons verder brachten dan ooit tevoren.
Verwijzingen
Bij een publicatie hoefde je gelukkig niet alles zelf te bewijzen maar mocht je ook verwijzen naar onderzoeken die al waren gedaan. Maar elke stelling moest wel op een of andere manier bewezen zijn, of door de onderzoeker zelf, of door te verwijzen naar onderzoeken die al door anderen waren gedaan. Een soort "citation needed" maar dan niet op wiki maar in elke wetenschappelijke publicatie. Hierdoor ontstond er een soort piramide van kennis, waarbij steeds verder werd voortgeborduurd op kennis die er al was, gezuiverd van alle "aannames". Het is een beetje zoals we bij PaardNatuurlijk zelf tewerk gingen: "Paarden hebben 's nachts rust nodig": "Woeoet! Wie beweert dat, is dat gewoon een aanname of is dat ook nog ergens onderzocht?"
Reproduceerbaarheid
Een onderzoek moet reproduceerbaar zijn. Leuk dat iemand beweert te hebben ontdekt dat alle appels met dezelfde snelheid vallen, maar is dat onderzoek wel goed uitgevoerd? De enige manier om daar achter te komen is door anderen hetzelfde te laten onderzoeken en kijken of ze tot dezelfde conclusie komen. Als de bewering waar is dan komt iedereen tot dezelfde conclusie, maar als andere onderzoekers andere meetresultaten krijgen dan heeft er iemand ergens iets fout gedaan en wordt er net zo lang doorgezocht tot er ontdekt wordt wat er is misgegaan. Pijnlijk voor degene die fouten heeft gemaakt, maar de wetenschap komt hierdoor wel steeds verder.
Medische wetenschap
Al deze relatief simpele maatregelen hadden een overweldigend effect. Na eeuwen stilstand vloog in 1903 de mens voor het eerst een stukje door de lucht, en slechts een halve eeuw later zette de mens voor het eerst voet op de maan. Ook op het gebied van gezondheidszorg waren de resultaten van de wetenschap verbluffend, al bleek hier dat het concept "alles moet bewezen worden" voor wat praktische problemen te zorgen. Het grootste probleem is dat de effecten van een behandeling niet altijd even gemakkelijk meetbaar zijn. De snelheid van een vallend object is gemakkelijk te meten en door iedereen reproduceerbaar. Maar hoe meet je "pijn"? Dat kan alleen maar door degene die pijn heeft te ondervragen. En hierbij treden twee belangrijke problemen op:
Placebo-effecten
Inmiddels is talloze malen bewezen dat placebo-effecten een objectieve waarneming vertroebelen. Geef een kind een pleister op een wondje, en de pijn lijkt te zijn verdwenen, ook al doet een pleister objectief gezien niets tegen de pijn. Geef volwassenen een pilletje of zalfje waarvan de patiënt denkt dat het een wondermiddel is, en de klacht lijkt altijd wel wat te verminderen, ongeacht of het middel een werkzame stof bevat of niet. De enige manier om er achter te komen of een middeltje echt werkt is door de helft van een grote groep mensen het middeltje te geven en de andere helft van de mensen een nepmiddeltje te geven. Natuurlijk ga je de mensen niet vertellen wie het echte middel en wie het nepmiddel heeft gekregen, ze noemen dit een "blinde test". Hierdoor werkt het placebo-effect bij beide groepen mensen even sterk. Als een middel totaal niets doet dan zie je dat bij beide groepen een gelijk aantal mensen denkt dat het middel heeft geholpen, wat dan alleen maar toe te schrijven is aan het placebo-effect. Werkt een middel wel, dan zie je dat bij de groep mensen die het echte middel heeft gekregen een groter aantal mensen dat denkt dat het middel heeft geholpen.
Beoordeling van de onderzoeker
Met alleen het "blind testen" van de patiënt ben je er nog niet. Het blijkt dat een onderzoeker die zelf weet of de ondervraagde patiënt het echte middel heeft gehad of niet onbewust allemaal signalen geeft die door de patiënt worden opgepikt. Bovendien moet een antwoord van de patiënt zoals "Soms had ik wel het gevoel dat het redelijk hielp" door de onderzoeker worden vertaald in een schaling op het onderzoeksformulier van bijvoorbeeld 0 tot 10, en ook dan blijkt dat de onderzoeker onbewust een antwoord anders inschaalt als hij weet of het middel nep was of niet. De enige manier om dit soort effecten uit te sluiten is door de onderzoeker zelf ook in het ongewisse te laten welke patiënt het echte middel heeft gehad. Dus ook de onderzoeker moet het antwoord van de patiënt "blind" beoordelen.
Dubbelblinde test
Eigenlijk is er niets in te brengen tegen het uitvoeren van een dubbelblinde test, waarbij zowel de patiënt als de onderzoeker niet weten of het om het echte middel gaat of de placebo. De opzet van zo'n test is heel eenvoudig: iemand nummert 100 potjes en doet in 50 willekeurige potjes een roze pilletje dat de vermeende werkzame stof bevat, en in 50 andere potjes een roze pilletje waarin alleen wat meel zit. Alleen degene die de test voorbereidt weet welke nummers het echte pilletje bevatten. De genummerde potjes worden door de onderzoekers in ontvangst genomen en aan de patiënten overhandigd, en na afloop van de test komen de ingevulde vragenlijsten, voorzien van het nummer, bij de organisatie terug. Die weet als enige welke nummers de echte pilletjes waren en het is nu een kwestie van de scores optellen.
Als een middel echt werkt dan zal dat blijken uit het feit dat mensen die niet wisten of ze het echte middel hadden, ondervraagd door een onderzoeker die niet wist of ze het echte middel hadden, gemiddeld genomen toch positiever waren over het middel dan de groep die, zonder het te weten, het nepmiddel had gekregen.
Homeopathie
Laten we als voorbeeld een bekende alternatieve stroming onder de loep nemen en kijken wat er mis is gegaan.
Aannames
Hahnemann, de uitvinder van de homeopathie, had een opmerkelijk idee. Hij dacht dat je ziektes kon bestrijden door mensen een middel toe te dienen dat dezelfde klachten juist veroorzaakt bij gezonde mensen. Zo geef je iemand met buikpijn een middel dat bij gezonde mensen buikpijn veroorzaakt. Let wel, er was geen enkel wetenschappelijke theorie voor deze stelling, het was gewoon een simpele "aanname". Nou beginnen veel wetenschappelijke theorieën met een aanname, daar is niks mis mee. Maar het is dan wel de bedoeling dat je die aanname probeert te bewijzen, of op zijn minst te toetsen. Maar dat deed Hahnemann allemaal niet. In eerste instantie werden de door hem behandelde patiënten juist ernstig ziek door zijn "medicijn". Maar in plaats van de aanname te verlaten verzon Hahnemann een nieuwe kronkel: rigoureuze verdunning van het medicijn. Hierdoor had het middel uiteraard geen negatieve gevolgen meer. Klaar, de patiënten gingen niet langer meer dood door het medicijn, probleem opgelost. Dat het middel (voor zover dat in eerste instantie überhaupt het geval was geweest) na de verdunning nog wel een heilzame werking zou hebben ontbeerde ook elke wetenschappelijke redenatie en was eigenlijk ook alleen maar gebaseerd op een hoopvolle aanname.
Tegenspraak
Toen Hahnemann de homeopathie bedacht bestond scheikunde nog maar nauwelijks. Men was vooral naarstig op zoek naar manieren om lood gemengd met pissebedden en kippenveren in goud te veranderen, van atomen en moleculen had nog nooit iemand gehoord. Het idee was dat je elke stof eindeloos kon blijven halveren en je steeds weer twee helften overhield van de stof die nog steeds dezelfde eigenschappen hield als voor de deling. Maar later ontdekte men dat stoffen uit moleculen of atomen bestaan, en dat je uiteindelijk niet meer verder kunt delen zonder de stof te veranderen. Een glas water kun je steeds opnieuw blijven delen tot je nog maar 1 molecuul water hebt: ga je dan nog verder met delen dan splits het in waterstof en zuurstof.
Nu ontstond er een probleem. De homeopathische verdunningen waren gebaseerd op het idee dat je eindeloos kunt door blijven verdunnen. Maar inmiddels had de wetenschap met overweldigend bewijs aangetoond dat stoffen zijn opgebouwd uit atomen en moleculen en dat de homeopathische verdunningen simpelweg onmogelijk zijn. Het is alsof je twee pillen paracetamol in een grote krat met honderdduizenden placebo pillen gooit, goed schudt, en dan de pillen uitdeelt. De twee pillen zijn niet verdund maar slechts ongelijk verdeeld, en bijna iedereen krijgt placebo's waar totaal niets aan "verdunde" paracetamol inzit. Zo is dat ook met de homeopathische verdunningen: bij de gebruikelijke verdunningen zijn er gewoon meer flesjes dan moleculen en het "middel" is niet in verdunde vorm in elk flesje aanwezig maar in de meeste flesjes zit gewoon geen enkel molecuul van het middel.
Op dat moment had homeopathie alsnog direct afgeserveerd moeten worden. De wetenschappelijke basis ontbrak niet alleen, maar was nu zelfs overweldigend in tegenspraak met de onderliggende "theorie", een theorie die per slot van rekening slechts op onhoudbare "aannames" was gebaseerd. Maar dat was niet wat er gebeurde: men verzon weer een nieuwe aanname, namelijk dat water dan wel een soort geheugen zou moeten hebben, dat het zich zou moeten herinneren dat het bijvoorbeeld ooit langs het molecuul arsenicum was geroerd. Nou is water een van de meest voorkomende stofjes die er op onze planeet te vinden zijn, en als water iets als "geheugen" zou hebben dan zou dat toch wel in tal van andere onderzoeken aan het licht zijn gekomen. Als "water met herinnering" zich anders gedraagt dan "water zonder herinnering", wat natuurlijk nodig is om überhaupt een heilzaam effect als medicijn te kunnen veroorzaken, dan zou dat water-met en water-zonder zich ook anders gedragen in de talloze nauw gecontroleerde productieprocessen waarvoor water wordt gebruikt. Maar nogmaals, daar is nooit een spoor van aangetroffen, niet toevallig, en niet toen men er specifiek naar op zoek ging.
Fun fact: Water is een nogal dynamisch goedje en je wilt niet weten waar de watermoleculen die jij binnenkrijgt allemaal zijn geweest en wat ze hebben meegemaakt. Laten we zeggen dat het eigenlijk best wel goed is dat water wat, ehh, "vergeetachtig" is.
Dubbelblind falen
Maar het meest overweldigende bewijs dat homeopathie niet werkt is dat in dubbelblinde testen niet kan worden aangetoond dat het werkt. Dat betekent simpelweg dat alle waargenomen heilzame effecten volledig toegeschreven moeten worden aan het placebo-effect. Maar in plaats van eindelijk te erkennen dat een middel, niet gebaseerd op een deugdelijk wetenschappelijke basis maar louter op aannames, in volledige tegenspraak met kennis die later is opgedaan, ook nog falend in dubbelblinde testen, dus écht niet werkt... Het zou dan ineens weer komen doordat homeopathie bij elke patiënt anders werkt en elk individu een ander middel zou moeten hebben. Alsof daar dan geen goede dubbelblinde test voor te ontwerpen zou zijn. Pfffft. Maar nee dus, de financiële belangen zijn te groot. Waarom zou je stoppen met het produceren van goedkoop te maken maar duur te verkopen flesjes water zolang er een gewillige markt voor is?
Maar als er nou geen enkel verschil is te vinden tussen de twee groepen, dan is de enige mogelijke conclusie simpelweg dat het middel niet werkt. Ook al zijn er in beide groepen (doorgaans evenveel) mensen die bij hoog en laag beweren dat ze baat hadden bij het middel.
Alternatieve middelen
In de praktijk blijkt dat alternatieve middelen een eerlijke dubbelblinde test niet doorstaan. Ook al is er veel "anekdotisch bewijs" van mensen die bij hoog en bij laag beweren dat het middel heeft geholpen! Want ook bij de mensen die het nepmiddel hebben gekregen zijn er evenveel mensen die bij hoog en laag beweren dat het middel heeft geholpen, terwijl ze het middel helemaal niet hebben gehad!
De conclusie is dat anekdotisch bewijs waardeloos is als het niet door een eenvoudige en eerlijke dubbelblinde test kan worden bevestigd.
Alternatief in het algemeen
De meeste alternatieve geneeswijzen tonen grote overeenkomsten:
- Er wordt gesuggereerd dat "de wetenschap" commercieel is, commerciëler dan zijzelf zijn. Het zou Goliath tegen David zijn. Big pharma tegen de underdog. In werkelijkheid is het gemakkelijker om geld te maken met het produceren van nepmedicijnen en geen jarenlange onderzoeken door dure academici in nog duurdere labs te hoeven financieren die veelal ook nog eens op niets uitlopen, niet te hoeven voldoen aan dure en tijdrovende certificeringen, etc. Maar bovenal, als big pharma zo commercieel zou zijn, waarom zou big pharma dan niet gewoon ook duur te verkopen alternatieve producten gaan maken, lekker gemakkelijk, geen gezeik met trials, eindeloze onderzoeken, etc?
- Alle jubelverhalen berusten op anekdotisch bewijs. In dubbelblinde testen kan de werking niet worden aangetoond. Maar omdat veel mensen niet weten wat een dubbelblinde test is wordt er gesuggereerd dat dubbelblinde testen niet gebruikt kunnen worden om alternatieve geneeswijzen te toetsen, wat natuurlijk onzin is. Wat kan er door een weldenkend mens mis worden gevonden aan het ondervragen van patiënten die wel en niet het echte middel hebben gehad hoeveel baat ze bij de behandeling hebben gehad?
- Er wordt gesteund op complot-theorieën. De wetenschap zou dingen verzwijgen, al dan niet om "big pharma" te pleasen. Maar waarom zien we dat dan alleen bij alternatieve geneeswijzen, en kunnen klimaatwetenschappers wel Shell en co onderuit halen, en hebben we geen problemen met "alternatieve mobieltjes", "alternatieve GPS-systemen", etc.? Is wetenschap niet gewoon wetenschap en doen wetenschappers gewoon hun werk, of dat nou leuk gevonden wordt of niet door Apple, Samsumg, Shell, Space-X, of "Big pharma"?
- Er wordt gebruik gemaakt van schijnwetenschap. Toverwoorden als "trillingen" en "energieën" doen het altijd goed, ook al worden ze gebruikt in betekenisloze contexten.
Het standpunt van Paard Natuurlijk
De hele manier van traditioneel paardenhouden was gebaseerd op geloof. Geloof dat hoefijzers nodig zijn. Geloof dat paarden granen nodig hebben. Geloof dat paarden 's nachts rust nodig hebben en op stal moeten. Geloof dat paarden stevig moeten worden aangepakt met zweep en bitten. Geloof dat paarden ziek worden als ze bezweet raken. Etc. etc. Geen enkele vorm van bewijs of onderbouwing, slechts aannames. Als Paard Natuurlijk hebben we steeds stevig gezaagd aan alle vormen van geloof. Het zou raar zijn als we na alle overwinningen op zoek naar de waarheid nu ineens weer allerlei vormen van geloof zouden gaan aanmoedigen.
Wij denken dat kritiekloos geloven in alternatieve middelen kwalijk is:
- Het ondermijnt het kritisch nadenken. Het is juist het gebrek aan kritisch beoordelingsvermogen dat mensen er toe heeft kunnen verleiden om hoefijzers onder paarden te timmeren, om granen te voeren tot paarden er hoefbevangen bij neervallen. Het zijn allemaal zaken die mensen zo hadden kunnen bedenken dat ze niet goed waren, maar om een of andere manier hield een blind geloof ze gevangen. Zolang mensen niet kritisch worden blijven er ongelukken gebeuren en blijft het dweilen met de kraan open.
- Het zoeken naar echte oplossingen wordt gehinderd. Mensen die een kwakmiddel geven denken dat ze het paard helpen en willen het kwakmiddel "een kans geven" en stoppen met verder zoeken, terwijl het paard alleen maar verder lijdt.
- Er wordt een markt geschapen. Zolang mensen interesse tonen in kwakzalverij zullen er steeds weer nieuwe kwakzalvers opstaan. Waar een vraag is komt vanzelf een markt.
- Werkende middelen worden in diskrediet gebracht. Kwakzalvers hebben er belang bij om echt werkende middelen in diskrediet te brengen, want hierdoor wordt hun eigen markt groter. We zouden geen anti-vaxxers hebben gehad zonder kwakzalvers die steeds maar weer allerlei kwalen onterecht linken aan vaccinaties.
Natuurlijk weten we dat de wetenschap ook fouten maakt. Maar door het onderliggende systeem worden die vanzelf door andere wetenschappers gecorrigeerd. De fouten die er zijn halen het systeem niet onderuit: Je hoeft niet te verwachten dat volgend jaar ineens wordt verklaard "Oeps, we hadden het toch fout, de aarde is niet rond maar plat". Of "stoffen zijn toch eindeloos deelbaar". Het hele systeem van bewijs op bewijs heeft de kennis gebracht op een ontstellend hoog niveau vergeleken met zo'n 150 jaar geleden en zal niet onderuit gaan omdat er wel eens fouten worden gemaakt. Het hele systeem is juist zo opgezet dat fouten zelfcorrigerend zijn.
Wij zijn een van de weinige instanties/webwinkels die zich negatief uitlaten over alternatieve geneeswijzen. Het is immers veel lucratiever om mee te doen aan het bevredigen van de eeuwige zoektocht naar steeds weer een nieuw wondermiddel en het magazijn vol te stouwen met de meest modieuze alternatieve middeltjes. In ons bijna twintigjarige bestaan hebben we al veel waanzin voorbij zien komen. Wie herinnert zich nog Leen Taal met zijn wondermiddel tegen eczeem? Soms fantaseren we wel eens over hoe rijk we hadden kunnen zijn geworden als we de webwinkel vol hadden gestopt met alle alternatieve middelen die op een moment populair waren. Maar onze website is nou eenmaal nooit opgezet met als doel om zoveel mogelijk geld te verdienen. Dus helaas, als je nu toch nog op zoek bent naar alternatieve middelen dan verwijzen we je graag door naar een van de talloze leveranciers die alles verkopen waar geld mee te verdienen valt. Maar liever hebben we natuurlijk dat je van dit artikel wat hebt opgestoken en gewoon je kritische gezonde verstand gebruikt!