Wijken voor druk Wat is het, hoe train je het, en waarom is het handig?

Wijken voor druk is een van de belangrijkste principes die het paard hoort te kennen, maar nog steeds veel mensen hebben hier nog nooit van gehoord...

Wijken of terugduwen

Wat is "wijken voor druk"? Heel simpel uitgelegd, als ik met een hand tegen jou aanduw dan kun je meegeven of even hard terug duwen. Het eerste noemen we "wijken voor druk", het tweede noemen we "weerstand bieden".

Wat dat met paarden te maken heeft? Misschien realiseer je je het niet, maar het berijden van paarden is voor een groot deel gebaseerd op "wijken voor druk". Bijna alle aanwijzingen, commando's of "hulpen" die je een paard geeft worden overgebracht door ergens een vorm van "druk" uit te oefenen. Het bit is iets dat ergens in de mond drukt als je (hopelijk niet al te hard) aan de teugels trekt, het geven van beenhulpen is ook niets anders dan druk uitoefenen op een bepaalde plaats. Zelfs zoiets "eenvoudigs" (hoewel, als je soms om je heen kijkt...) als het meelopen aan een halster gaat alleen goed wanneer het paard meegeeft met het halster, met andere woorden: wijkt voor de druk die het halster uitoefent.

Het meegeven aan druk is echter iets dat lang niet alle dieren van nature kennen. Wie wel eens heeft geprobeerd een kat, konijn of schaap netjes aan een halsbandje mee te laten lopen ontdekt al snel dat dit niet zo eenvoudig gaat als bij bijvoorbeeld honden. Dat soort dieren loopt prima mee tot je aan het touw gaat trekken; ze staan dan prompt stil, zetten zich schrap en gaan even hard terugtrekken, zonder te begrijpen dat als ze meegeven aan de druk dat die irritante druk dan ophoudt... Ze begrijpen er gewoon niets van...

Wat veel mensen niet beseffen is dat een paard ook in deze categorie dieren thuishoort. Paarden gaan van nature tegen druk in en begrijpen niet goed wat ze moeten doen om druk te vermijden! We kennen allemaal het beeld van een paard dat ergens vastgebonden staat en in het halster gaat hangen. Hoe meer druk het halster uitoefent hoe harder het paard gaat trekken! Het paard raakt in paniek omdat het niet begrijpt dat het enige wat het moet doen om dat knellende gevoel te laten ophouden "meegeven" is. In plaats daarvan gaat het paard steeds harder trekken in de hoop dat het dan ophoudt.

Omdat paardrijden voor een groot deel is gebaseerd op wijken voor druk, is er dan ook niet goed op paarden te rijden tot je ze goed leert wijken voor druk. Het is een van de belangrijkste principes van paardrijden.

Het is dan ook onbegrijpelijk dat de meeste mensen niet wordt verteld dat je een paard eerst moet leren wijken voor druk en hoe je ze dat het beste kunt leren. In de loop van de tijd zal het paard uiteindelijk vanzelf wel leren dat het moet wijken voor sommige soorten druk, maar dit is vaak pas nadat er veel druk is uitgeoefend en het paard al enige "hardheid" heeft ontwikkeld. Bovendien leert het paard dan wijken voor sommige soorten druk, maar beschouwt het dat niet als een concept. Bij iedere nieuwe manoeuvre moet je dan weer opnieuw beginnen. Eigenlijk zou iedereen het principe "wijken voor druk" eerst aan een paard moeten leren alvorens erop te mogen gaan zitten...

Bij ons is het wijken voor druk inderdaad iets dat we onze paarden als allereerste leren. Paarden worden hier ontzettend "licht" van en voelen na een tijdje oefenen als was in je handen. Bij jonge paarden heb je dan het voordeel dat het paard het concept wijken voor druk al begrijpt voor je er de eerste keer op gaat zitten en het paard bestuurbaar is op een eenvoudig touwhalster, en dat meer "gevorderde" manoeuvres zoals zijgangen direct kunnen worden gereden.

Het leren wijken voor druk

Het leren wijken voor druk kun je het beste aanleren op de grond, met behulp van een touwhalster. Een touwhalster is hiervoor geschikter dan een gewoon halster, waarom dat zo is leggen we verderop uit.

Allereerst leer je je paard stilstaan als je hem aait. Je wil namelijk je paard leren wijken voor druk, niet "wijken voor aanraking". Aaien is een aanraking waarvoor je paard niet moet wijken, en je gebruikt dit ook iedere keer om het wijken voor druk te beëindigen. Als je paard niet blijft stilstaan als je hem aait dan moet je dat eerst leren; ga net zo lang door tot hij stilstaat en stop dan. Herhaal dit tot hij vanzelf blijft stilstaan.
Het wijken voor druk kun je, nee MOET je, op zoveel mogelijk plekken op het lichaam beoefenen. Als je het op maar een of twee plekken oefent wordt het een kunstje dat alleen voor die specifieke plekken geldig is, maar je wil je paard geen kunstje leren maar een concept. Vaak afwisselen dus, tot je paard het concept doorheeft. Je kan de achterhand leren wijken, de voorhand, samen wordt dat zijwaarts, je paard met zachte druk op de boeg of neus achteruit laten lopen, leren meegeven aan een touw dat om zijn been zit (handig als hij eens verward raakt in een touw), zijn hoofd omlaag en omhoog duwen, etc. De eerste stappen om de one-rein-stop aan te leren kun je nu tegelijkertijd ook zetten. Gebruik je fantasie!
Bij elke vorm van wijken voor druk is het belangrijk dat je de druk langzaam opbouwt en zodra je paard op de goede manier reageert je onmiddellijk alle druk laat vallen en je je paard aait op de plek waar je druk hebt uitgeoefend. Hoe sneller je de druk laat vallen, hoe sneller je paard het concept leert. Onmiddellijk is letterlijk onmiddellijk: bliksemsnel! Zie ook de pagina Leren en belonen van deze website.
Begin altijd met minimale druk, alsof je een drijvende kurk wil wegduwen. In het begin reageert je paard daar natuurlijk nog niet op, dus ga je langzaam de druk opbouwen. Wat je paard ook doet, hou de druk vast tot hij meegeeft, al is het maar een millimeter, en laat dan direct alle druk vallen en aai. Het duurt niet lang of je paard gaat meegeven aan druk, en als je altijd met zeer lichte druk begint en langzaam opbouwt zal je paard in een steeds eerder stadium al gaan anticiperen op wat er komen gaat en reageren op steeds lichtere druk. Hij wordt dus steeds lichter!
Vergeet ondertussen niet te aaien zodra je de druk laat vallen, want je wil niet dat hij wijkt voor je aanraking. Gaat hij toch wijken voor je aanraking ga hem dan eerst weer leren stil te blijven staan tijdens het aaien.

De reden dat een touwhalster beter is dan een gewoon halster is nu makkelijk te begrijpen: Een normaal halster is stug en zwaar. Een touwhalster daarentegen is licht en flexibel, het paard voelt niet dat hij een halster aanheeft zolang er geen druk op staat. Maar als je een signaal geeft aan het halster en druk uitoefent dan voelt hij dat heel goed door het smalle touw. Het verschil tussen wel of geen druk is bij een touwhalster dus veel groter dan bij een normaal halster, het leren gaat dus veel makkelijker en sneller. (Zie ook ons onderzoek naar Bitloze Optomingen.

In het begin zullen de "wijken voor druk oefeningen" niet vlekkeloos verlopen. Dat geeft niet! Het paard is zoekende naar wat jij nou wil en wat hij moet doen. Iedere geslaagde poging bouwt verder op naar het moment waarop het kwartje valt. Tegelijkertijd leer jij met dit spelletje om automatisch alle druk langzaam op te bouwen en in een bliksemsnelle reflex alle druk te laten vallen. Misschien merk je dat je dat tijdens het rijden met de teugels ook begint te doen? Dat is perfect! Dat is namelijk ook de bedoeling, en zo gaat je paard ook steeds lichter reageren op de teugelhulpen.

Bekijk ook het filmpje hierboven waarin Frans zijn paard Harisha zijwaarts "duwt". Bekijk ook wat er precies gebeurt tijdens het stoppen met zijwaarts gaan. Al de tijd dat het paard zijwaarts tot en met het stoppen blijft er fysiek contact, Harisha wijkt niet voor aanraking maar voor druk.

Op de pagina Video's en Demo's vind je een aantal filmpjes waarop je kan zien wat je met wijken voor druk kan bereiken.