Christel Provaas schreef op dinsdag 5 januari 2010, 14:14:
> Frans Veldman schreef op dinsdag 5 januari 2010, 13:08:
>
>> Christel Provaas schreef op dinsdag 5 januari 2010, 13:02:
> Heb jarenlang endurance gereden en dat daar gehoord en gelezen,
> op het betreffende forum veelvuldig gelezen. Ik ken persoonlijk
> twee paarden waarvan er eentje afgemaakt moest worden wegens
> verregaand peesletsel na een woeste duinrit.
Ik schrijf nergens dat mul zand geen kwaad kan.
De vraag is alleen WAAROM?
De meest voor de hand liggende gedachte is dat het "zwaar" is. Maar dat blijkt niet de oorzaak te zijn. Bij slachtpaarden zijn de pezen tot een veelvoud belast, zonder schade. De botten zelf blijken de zwakste plek, die breken eerder af dan dat de pees scheurt.
Wat wel de reden is?
Gaan we even naar een analogie toe.
Stel je wilt een touwtje stuk trekken. Je kunt er aan beginnen te trekken, en langzaam de kracht opvoeren. Het zal lastig zijn om een touwtje op die manier stuk te trekken.
Wat beter werkt is er enige kracht op zetten, dan ineens je handen naar elkaar toe bewegen zodat de druk wegvalt, en dan je handen weer uit elkaar bewegen. Het touwtje knapt nu gemakkelijk.
Voor pezen geldt precies hetzelfde. Ze zijn prima bestand tegen enorme krachten.... maar laat die kracht plotseling wegvallen en zet hem er dan abrupt weer op, dan gaat er iets stuk.
Wat dat met zand te maken heeft? Zand heeft de eigenschap dat het enige druk aankan, maar op een gegeven moment de korrels beginnen te rollen, om even later weer te "pakken". Je kan dit zien door naar afdrukken van hoeven te kijken, je ziet dan dat ergens halverwege de hoef de afdruk gekanteld is.
Kijk je nu naar de pezen, dan zie je het volgende gebeuren: Het paard begint af te zetten, en het zand houdt. De druk wordt langzaam groter, de spanning op de pees ook. Dan ineens "kiept" het zand om, het geeft even mee, en de tegendruk die de pees ondervindt valt eventjes weg. Op het moment dat het zand weer "pakt" krijgt de pees abrupt weer tegendruk.... Dit is precies de manier waarop je een touwtje stuk trekt, en voor pezen is dat niet anders.
Wat je aan deze wetenschap hebt? Dat het nu ook begrijpelijk is dat je in water niet bang hoeft te zijn, ook al gaat het bewegen daar ook "zwaar". Het is immers niet het "zware" wat de schade veroorzaakt, maar het specifieke gedrag van zand, een eigenschap dat water volledig mist. Water is dus veilig voor de pezen, ook al is de arbeid zwaar.
Ook wordt nu begrijpelijk waarom peesblessures op een bepaalde plek optreden (en altijd op diezelfde plek terugkeren).
Waarom een touwtje en pees gemakkelijker knapt bij een abrupte ruk, is dat er op dat moment een schokgolf over het touwtje (pees) loopt. Deze schokgolf keert bij het bereiken van het bot weer om, en interfereert met de heengaande golf. Je krijgt dan "staande golven", plekken met veel amplitude maar weinig kracht, en plekken waar de kracht juist vele malen hoger oploopt. De plek waar buiken en knopen optreden is geheel afhankelijk van enkele biomechanische factoren, zoals de lengte van de pees, maar blijft bij een individueel paard wel constant. Er wordt dus op de pees EEN specifieke plek zwaar overbelast. En dat is dus de plek waar schade optreedt, en blijft optreden.
Hoefijzers verergeren deze problematiek, en vertonen een zelfde soort gedrag op asfalt (houden, doorslippen, en weer pakken), en verklaart waarom peesblessures bij beslagen paarden vaker voorkomen.
Hoe zit het met sneeuw, dat slipt toch ook door? Jawel, maar bij een veel geringere aanvangskracht. De schokgolf op de pees is dan ook lang niet zo hoog als bij zand. En dus veilig voor je paard.
Frans
"If your only tool is a hammer, you tend to see every problem as a nail."
Warboel
