Nathalie Lagasse schreef op donderdag 13 december 2007, 13:33:
> Caatje schreef op donderdag 13 december 2007, 9:41:
>
>> Esther schreef op woensdag 12 december 2007, 23:53:
>
>> Ik lees je ook héél graag Nathalie, het is vandaag "morgen"!!
>> Waar is de rest van het verhaal?????
>
> Thanks! Ben ik ook weer bekrachtigd om verder verslagjes te
> schrijven
>
> Vervolg komt hopelijk vanavond.
Vervolg dus, want belofte maakt schuld.
MvD ging verder vertellen over de negatieve gevolgen van de klassieke paardenhouderij: paard alleen op stal, beperkte beweging, onvoldoende fouragemogelijkheid.
Voor sommige paardeneigenaren de shockerende opmerking dat als zulk een eenzaam gehouden paard na 23u opsluiting zijn baasje ziet komen en dan uitbundig blij en gelukkig is dat baasje te zien (hinniken, begroeten), dat je dan vooral moet beseffen dat paardlief hiermee aangeeft hoe verschrikkelijk erg hij de voorbije 23u alleen vond...
Een mens als enige partner voor een paard, MvD vond dit enkel te overwegen wanneer je dan ook daadwerkelijk meer dan 24u per dag met je paard samen was, en dan nog.
Er zou een wetsvoorstel in de maak zijn in Zweden waarbij oa. verboden zou zijn één paard alleen te houden, verplicht minimaal zes uur per dag vrije uitloop met sociaal contact, en stands verboden. Het is nog niet goedgekeurd. Stel je voor dat zoiets hier zou kunnen, paardenwelzijn schiet een pak de hoogte in dan, zelfs al is het gemiddeld resultaat dan nog ver van PN, en worden trainingsmethoden hiermee nog niet aangepakt.
Paarden komen onder chronische stress te staan wanneer ze hun omgeving te weinig kunnen voorspellen/controleren. Hoe meer ze opgesloten staan hoe minder controle ze hebben, hoe minder ze vrij over ruwvoer kunnen beschikken, enz. Ook de training is hierin belangrijk: is de ruiter consequent of niet, goede timing en balans of niet, zelfs gewoon als de ruiter slecht evenwicht heeft op de paardenrug geeft hij inconsistente signalen waar de ene keer wel en de andere keer niet, of andere reactie van het paard op verwacht wordt (en zogezegd 'foute' reactie van het paard ook nog bestraft wordt). Onvoorspelbaar voor het paard en dus oorzaak van stress. Stress is (als het chronisch is) slecht, ook vanuit paardenhouderoogpunt, want geeft aanleiding tot immunodepressie, orgaanbeschadiging, vermagering, verminderde vruchtbaarheid, allemaal zaken die de paardenhouder in zijn portemonnee - euh zijn hart - kan voelen. En bovenop deze lichamelijke gevolgen komt dan ook nog de mogelijkheid van abnormaal gedrag. Hyperreactiviteit (schrik, agressie), hyporeactiviteit (apathie, depressie), of ontwikkelen van stereotypieen. Stereotypieen worden foutief stalondeugden genoemd, en zijn herhaald onveranderd gedrag zonder schijnbaar doel, individuspecifiek. MvD vertelde dat ze al meer dan 70 verschillende soorten stereotypische gedragingen had gedocumenteerd. Luchtzuigen, kribbebijten, allerlei soorten ijsberen. In de vrije natuur komt dit NIET voor, op stal bij 5 tot 20 procent van de paarden. Het is niet overdraagbaar (maar komt op bepaalde plaatsen meer voor, omdat de omstandigheden er slechter zijn).
De oorzaken zijn gedeeltelijk ook gekend: orale stereotypieen (luchtzuigen, kribbebijten) ontstaan vaak na vroeg en abrupt spenen. De veulentjes gaan dan die eerste tijd op alles proberen zuigen en leren dan bv. luchtzuigen. Na enkele weken verdwijnt dit gedrag meestal, maar als het dier dan later in een situatie van chronische stress terecht komt dan komt deze eerder aangeleerde endorfine opwekkende gewoonte terug boven. De bewegings- stereotypieen (weven, ijsberen) ontstaan vooral aan 3 jaar, de typische leeftijd waarop paarden ineens moeten op stal blijven om ingereden te worden.
Stereotypieen ontstaan uit frustratie, gedragspatronen die niet kunnen afgemaakt worden, sterk intern gemotiveerd gedrag dat niet uitgevoerd kan worden. Ze ontwikkelen zich langzaamaan, in het eerste stadium komen ze alleen voor bij uitlokkende stimulus, op de duur komen ze ook los van de oorspronkelijke stimulus voor, het stereotypiegedrag zelf is dan een beloning geworden en kan ook na wegname van de oorzaak blijven bestaan. MvD vond het dan trouwens heel erg om een dier te verhinderen zijn stereotypie uit te voeren. Bv. kribbebijten verhinderen: zorg dan liever dat er rubber over de bijtplaatsen zit, zodat de tanden niet afslijten, maar verhinder het gedrag niet). Enkel wanneer (als behandeling) de leefsituatie van het paard grondig wordt veranderd (24/7 buiten in groep bv.) kon je overwegen als extra steun de eerste week een antiluchtzuigband aan te doen, mocht zeker niet blijvend.
Tussendoor nog een belangrijke nota voor dierenartsen, bekappers en andere mensen die soms noodgedwongen een paard een praam opzetten (om een wonde te hechten bv.): vraag steeds na of het paard ooit een stereotypie gehad heeft. Het kalmerend effect (endorfine) van een praam raakt namelijk na een half uur ongeveer uitgewerkt en dan kan het paard plots ontploffen ('startling'). Nu wordt een praam oa. om deze reden niet zo lang aangelaten. Maar bij een stereotypiepaard wordt dit punt veel sneller bereikt, na 10 minuten vaak al. Snel wondhechten is de boodschap dus, en de praam zeker op tijd eraf halen.
Over training kregen we ook nog wat uitleg, MvD is geen voorstander van een bepaalde methode, of je nu traditioneel, klassiek, NH rijdt: als je maar goede timing hebt en duidelijk bent. Ze vermeldde de 'Equitation science' die gebaseerd is op de juiste toepassing van leertheorie (clickeren, stimulus controle), ethologie en biomechanica. Ik vroeg haar achteraf wat ze zelf deed met haar eigen paarden, ik dacht dat ze enkel clickerde, maar ze gebruikt de clicker enkel voor wat vrijheidsdressuur, en rijdt verder redelijk 'normaal', gebaseerd op negatieve bekrachtiging dus (training door wegvallen van druk). Ze vertelde wel dat ze in haar kliniekwerk de clicker typisch gebruikt bij agressieve paarden, waarbij het initieel geen goed idee is om er dichtbij te komen.
Dan een overzicht van de mogelijke types van huisvesting, antwoord op de vraag of een gedomesticeerd paard wel sociale interactie nodig heeft ('ja' natuurlijk). Blijkt ook dat paarden in stands (hoewel dit verder uiteraard nauwelijks te verdedigen is) minder gedragsproblemen hadden dan stalpaarden, omdat ze doordat er meestal lage schotten tussen de dieren zitten toch meer sociaal contact kunnen hebben.
Sociaal contact is eigenlijk volgens MvD het grootste probleem in de huidig gangbare huisvesting hier in Vlaanderen/Nederland.
Ze stelde een aantal simpele oplossingen voor, zoals een duostal, de groe
al, halve tussenschotten waaroverheen de paarden elkaar kunnen aanraken, enzomeer. Deze voorstellen daar kreeg ik op NH Arnhem bv. nog de kriebels van, zulke mini veranderingen, terwijl ze zelf goed weet dat puur PN zoveel beter is. Maar, nu met het grotendeels traditionele publiek besefte ik dat dit voor hen al maar net te bevatten was als eerste stap. En denk ik wel dat het welzijn van de paarden van al wie in het publiek zat waarschijnlijk is verdubbeld! door haar voordracht. Dat merkte ik ook aan de vragen achteraf, over paarden met (door mensen veroorzaakte) problemen.
Sommige paarden zouden door langdurig alleen gehouden te worden soms al van jonge leeftijd zo ver heen zijn dat opnieuw instellen van sociaal contact met soortgenoten niet haalbaar was. Deze paarden kregen dan bv. een spiegel in de stal als maatje. In Engeland schijnt dit al vaak gebruikt te worden in stallen. Misbruikt dus volgens mij, goed excuus om je paard niet in groep te hoeven zetten 'want hij heeft al een spiegel'. Nu hoorde ik vandaag trouwens van Donald Newe dat volgens zijn info (die ik nog niet gezien heb) paarden slagen in de spiegeltest (net als dolfijnen en olifanten), maw. ze weten dat ze zichzelf zien en niet een ander paard. Weet iemand meer?
De titel van de voordracht was 'Een tarpan op stal?', en aan het eind bleek, ja, inderdaad, we hebben nog steeds een tarpan op stal, zelfs al ziet die er nu anders uit. En een stal is dus ook voor dit huidige sportpaard niet de juiste plaats.
En nu zijn de tekens op... Gr. Nath
Warboel
